طلبکاران با چک

محمد حسین ادیب : مشاور ریسک

ماهانه یک میلیون و پانصد هزار چک برگشت می خورد

پنج میلیون فعال اقتصادی پرونده مالیاتی دارند اگر هر چک برگشتی به یک نفر تعلق داشته باشد (که این طور نیست ) ماهانه از هر سه فعال اقتصادی ، یک نفر پول ۲ نفر دیگر را نمی دهد

خرده فروش جنس را نوعا نقد می فروشند ، چک های برگشتی اساسا متعلق به خرده فروشان است که غیر نقدی از عمده فروشان خرید می کنند

ریسک عمده فروشی به شدت در حال افزایش است

با مشاهدات نگارنده بر اساس مشاوره ها ، ۴۰ درصد فروش عمده فروشان یک تا ۲ ماهه ، ۴۰ درصد ۴ تا ۶ ماهه و ۲۰ درصد نقدی است

دوره وصول مطالبات در سال جاری ۳۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است یعنی اگر عمده فروشی متوسط مطالبات اش در سال قبل ۳ ماهه بود اکنون چهار و نیم ماهه است ( بر اساس تجارب در مشاوره ها)

یک خرده فروش نباید بیش از یک ماه موجودی کالا داشته باشد و خرید ۴ تا ۶ ماهه کالا در مواردی به این سبب است که مدت دار می خرد و زودتر می فروشد تا پول آن را به زخم اش بزند

تعدادی از خرده فروشان وارد سفته بازی در اموری جز حرفه خود شده و در آن زیان کرده اند و مدت دار می خرند تا زیان خود را تامین کنند در عمل کسب و‌ کار خودشان ،خرید مدت دار به این میزان را طلب نمی کند

تعداد کثیر از عمده فروشان ، چند مشتری عمده دارند ،کم نیستند فعالین اقتصادی که ۷۰ درصد فروش آنها به ۵ تا ۱۰ نفر است

کم نیستند فعالین اقتصادی که از یک مشتری ۲ میلیارد طلب دارند و رفتار بدهکار بگونه ایست که ۲ میلیارد جنس جدید می خرد تا ۲ میلیارد قبلی را پرداخت کند یعنی همواره فعال اقتصادی ۲ میلیارد از آن فرد طلبکار است و اگر فعال اقتصادی جنس ندهد و خواستار پرداخت طلب خود شود از پرداخت بدهی خودداری می کند

۸۰ درصد عمده فروشان ایران بانکداری می کنند ، اسم این کار عمده فروشی نیست

مشاهدات نگارنده از تجارب روزمره نشان می دهد ۳۰ تا ۵۰ درصد طلب فعالین اقتصادی ماهیتی شبیه مورد بالا را دارد یعنی در عمل فعال اقتصادی یک وام به خریدار داده و مدام آن را تمدید می کند

وقتی ۵۰ تا ۷۰ درصد طلب یک فعال اقتصادی چنین ماهیتی داشته باشد ریسک سنگینی فعال اقتصادی را تهدید می کند

در عمل یک دسته از خرده فروشان به این شیوه خود را تامین مالی می کنند ، شماری از این خرده فروشان به امید ثروت مند شدن فوری وارد معاملات حبابی شده و به شدت ضرر کرده و اکنون وعده ای و با چک خرید می کنند به امید اینکه فرجی حاصل شود

حداقل ۳۰ تا ۵۰ درصد از خرده فروشان ورشکسته اند و وجود ۱/۵ میلیون چک برگشتی در ماه که در ماه بعد تکرار میشود گواه صحت این ادعاست

اگر ۱/۵ میلیون چک برگشتی به ۵۰۰ هزار فعال اقتصادی تعلق داشته باشد گواه سطح بالای ریسک معاملات غیر نقدی است

نظر به اینکه دارنده چک برگشتی به سرعت از بازار حذف میشود صادر کنندگان چک برگشتی یک سری افراد تکراری نیستند یعنی هر ماه یک تعداد جدید وارد این وادی میشوند

افرادی که ورشکست میشوند در دو ماه آخر قبل از اعلام ورشکستگی ، اقدام به خرید های چکی انبوه می کنند و یک دسته نیز این گونه زخم می خورند ، اینها بد ترین گروه صادر کننده چک برگشتی اند

سود ماهی ۳ درصد فروش وعده ای مانع اصلاح این فرایند است مزه سود ۳ درصد این بیزینس را قوام می دهد

تحلیل نگارنده این است که عمده فروشان در ده سال گذشته به شدت ثروت مند شدند و بسیاری از خرده فروشان نیز اکنون در فاز زیان دهی قرار دارند و اینها در عمل با خرید مدت دار برای پرداخت بدهی استقراض می کنند و بسیاری از آنها نیز قادر به پرداخت استقراض خود نیستند ، عمده فروشان دارند سود ده سال گذشته را به خرده فروشان واگذار می کنند ، زیان خرده فروشان دارد از محل ثروت عمده فروشان پرداخت میشود ، اسم اش را هم گذاشته اند فروش وعده ای

در عمل با اوج گیری این داستان به نظر می رسید نقدی فروشی جایگزین فروش وعده ای شود اما نه تنها این اتفاق نیفتاده بلکه فروش با چک نسبت به سال قبل رو به افزایش است

به خصوص شرکتهايی که ۷۰ درصد از فروش آنها به ۵ تا ۱۰ مشتری است و آنها نیز فقط وقتی چک قبلی را پاس می کنند که معادل آن جنس جدید دریافت کنند در معرض ریسک بالائی قرار دارند

وقتی در مشاوره به عمده فروشی پیشنهاد شد که به این گونه مشتریان دو تا بدهد و سه تا دریافت کند ، بدهکاران از پرداخت کل طلب قبلی خودداری کردند

شمار زیادی از عمده فروشان ایران ، عمده فروشی نمی دانند، این طرز کاسبی نیست

اینها هر چه که بدانند ؛ کاسبی نمی دانند